Pusta faktura VAT - co to jest

Puste faktury VAT to kwestia, o której powinien wiedzieć każdy właściciel działalności gospodarczej. Wbrew pozorom pod tą nazwą nie kryje się faktura z błędem, którą można poprawić lub (w pewnych okolicznościach) anulować. Co to jest pusta faktura i jakie konsekwencje wiążą się z jej wystawieniem?

Pusta faktura - co to jest

Pusta faktura (lub też fikcyjna faktura) oznacza dokument sprzedaży, który nie odzwierciedla rzeczywistego zdarzenia. W praktyce oznacza to sytuację, w której wykazana na dokumencie usługa lub dostawa towarów nie miała miejsca. To najczęstsza okoliczność, ale nie jedyna: wystawienie takiego dokumentu ma też miejsce w przypadku transakcji dokonanej, w której podmiot gospodarczy będący rzeczywistym dostawcą/usługodawcą jest inny niż podmiot wykazany na fakturze. Z pustą fakturą mamy też do czynienia, gdy podmiot gospodarczy, który świadczył dostawę/usługę jest zatajony przed nabywcą (wystawca faktury nazywany jest wówczas tzw. firmantem).

Puste faktury - wyroki i odpowiedzialność karna

Puste faktury mogą powstać w wyniku błędu lub niedopatrzenia, które można naprawić (podobnie jak np. anulowanie faktury). Najczęściej jednak wykorzystywane są do praktyk niezgodnych z prawem takich jak nieuprawnione obniżenie wysokości należnego podatku VAT. W takich przypadkach wystawcę faktury może czekać wysoka grzywna lub nawet kara pozbawienia wolności. Podstawą do wymierzenia sprawiedliwości w kontekście pustej faktury jest art. 108 ust 1 ustawy o podatku od towarów i usług:

„W przypadku, gdy osoba prawna, jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej lub osoba fizyczna wystawi fakturę, w której wykaże kwotę podatku, jest obowiązana do jego zapłaty.”

Podatnik wystawiający puste faktury musi zatem liczyć się z sankcjami określonymi w Kodeksie karnym skarbowym:

• podatnik wystawiający fakturę w sposób wadliwy, nie wystawia jej wcale lub odmawia jej wystawienia wbrew obowiązkowi podlega karze grzywny w wysokości do 180 stawek dziennych;
• wystawienie dokumentu w sposób nierzetelny lub posługiwanie się takim dokumentem grozi karą do 720 stawek dziennych albo kary pozbawienia wolności co najmniej na 1 rok lub obu tym karom łącznie.
• składanie deklaracji lub oświadczenia, które zawierają nieprawdę lub zatajają prawdę oraz niedopełnienie obowiązku zawiadomienia o zmianie objętych nimi danych grozi karą do 720 stawek dziennych, karze pozbawienia wolności lub obu tym karom łącznie.

Pusta faktura a podatek VAT

Kolejną kwestią, o której należy pamiętać jest fakt, że pusta faktura nie upoważnia do odliczenia podatku naliczonego na dokumencie, co jest regulowane przez art. 88 ust. 3a pkt 4 lit. a ustawy o VAT. Czytamy w nim, że podatnik, który zdecyduje się na rozliczenie pustej faktury nie może pomniejszyć podatku naliczonego.

Wystawienie pustej faktury tworzy natomiast obowiązek zapłaty VAT równej kwocie wykazanej na dokumencie - dla urzędu skarbowego nie ma znaczenia, czy dokumentuje ona faktyczną sprzedaż lub wykonanie usługi.

Pusta faktura a struktura JPK V7

Kwota podatku należnego wskazana na pustej fakturze nie jest podatkiem w kontekście przepisów ustawy VAT. Oznacza to, że podatku z pustej faktury nie można wykazać w strukturze JPK V7. Mimo wszystko osoba, która wystawia fakturę pustą musi zapłacić podatek na niej wskazany.

Pusta faktura VAT - jak naprawić sytuację

Niekiedy wystawienie pustej faktury wynika z błędu lub niedopatrzenia przedsiębiorcy. W takim wypadku sytuację można naprawić na dwa sposoby:

• skorzystanie z możliwości anulowania faktury - tylko wówczas, gdy faktura nie została wprowadzona do obiegu prawnego (czyli nie została przekazana do odbiorcy). Egzemplarz faktury należy wydrukować, przekreślić i dodać stosowną adnotację.
• korygowanie faktury - tylko jeżeli nie ma możliwości jej anulowania. Wystawienie faktury korygującej nie jest opisane w ustawie o VAT (w tym kontekście), ale nie jest też zakazane. Tym samym metodę tę można uznać za dopuszczalną.